बातम्यांची स्पर्धा: टीआरपी मोजणी आणि यशस्वी होण्याचे गमक

 

महाराष्ट्रातील न्यूज चॅनेलच्या विश्वात, टीआरपी (टेलिव्हिजन रेटिंग पॉईंट) ही एकमेव संख्या प्रेक्षकांच्या पसंतीची आणि चॅनलच्या यशाची कथा सांगते. पण ही संख्या नेमकी कशी मोजली जाते आणि या स्पर्धेत टिकून राहण्यासाठी चॅनेलना काय करावे लागते? या प्रश्नांची उत्तरे शोधण्याचा प्रयत्न करूया.

टीआरपी मोजणी: एका संख्येमागचे विज्ञान

टीआरपी ही एक सांख्यिकीय मोजणी आहे जी विशिष्ट वेळेत विशिष्ट कार्यक्रम किंवा चॅनल किती लोकांनी पाहिला याची माहिती देते. ही मोजणी करण्यासाठी 'ब्रॉडकास्ट ऑडियन्स रिसर्च काउन्सिल' (बार्क) ही संस्था भारतात कार्यरत आहे.

• पीपल्स मीटर: ही एक छोटी उपकरणे आहेत जी निवडक घरांमध्ये बसवली जातात. ही उपकरणे कोणत्या चॅनलवर किती वेळ घालवला जातो याची नोंद ठेवतात. या डेटावरून टीआरपीची गणना केली जाते.
• निवडक घरे: बार्क ही निवडक घरे विविध वयोगट, सामाजिक-आर्थिक स्तर आणि भौगोलिक स्थानांचा समावेश होईल अशा प्रकारे निवडते. या घरांना 'पॅनल होम्स' असे म्हणतात. ही घरे संपूर्ण लोकसंख्येचे प्रतिनिधित्व करतात असे मानले जाते.
• डेटा गोपनीयता: बार्क डेटा गोपनीयतेला अत्यंत महत्त्व देते. कोणत्या घरात कोणते चॅनल पाहिले जातात ही माहिती कधीही सार्वजनिक केली जात नाही.

टीआरपीची स्पर्धा: यशस्वी होण्यासाठीचे मंत्र

टीआरपी ही केवळ एक संख्या नसून ती प्रेक्षकांच्या पसंतीची आणि चॅनलच्या लोकप्रियतेची निशाणी आहे. या स्पर्धेत टिकून राहण्यासाठी आणि यशस्वी होण्यासाठी न्यूज चॅनेलना काही गोष्टींकडे विशेष लक्ष द्यावे लागते.

• विश्वसनीयता: बातम्यांची विश्वासार्हता हा प्रेक्षकांचा विश्वास संपादन करण्याचा सर्वात मोठा आधार आहे. खऱ्या आणि तथ्यपूर्ण बातम्या देणे आवश्यक आहे. तसेच बातम्यांचे सादरीकरण करताना निष्पक्षता आणि संतुलित दृष्टिकोन ठेवणे आवश्यक आहे.
• वेगळेपण: इतर चॅनेलपेक्षा वेगळे काय दाखवता येईल याचा विचार करावा लागतो. विशेष कार्यक्रम, खास मुलाखती, बातम्यांचे वेगळे सादरीकरण यामुळे प्रेक्षक आकर्षित होतात.
• सादरीकरण: बातम्यांचे सादरीकरण प्रभावी आणि आकर्षक असणे आवश्यक आहे. उत्तम ग्राफिक्स, आकर्षक व्हिज्युअल्स यांचा वापर करून प्रेक्षकांचे लक्ष वेधून घेता येते.
• तंत्रज्ञान: आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून बातम्यांचे सादरीकरण अधिक प्रभावी करता येते. सोशल मीडिया, मोबाइल अॅप्स यांचा वापर करून प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचणे आणि त्यांच्याशी संवाद साधणे शक्य होते.
• विविधता: बातम्यांमध्ये विविधता असणे आवश्यक आहे. राजकारण, अर्थकारण, सामाजिक घडामोडी, क्रीडा, मनोरंजन अशा विविध क्षेत्रातील बातम्यांचा समावेश केल्यास प्रेक्षकांची रुची टिकून राहते.

महाराष्ट्रातील न्यूज चॅनेल: स्पर्धेचे चित्र

महाराष्ट्रात सध्या अनेक न्यूज चॅनल कार्यरत आहेत. यातील काही प्रमुख चॅनल आणि त्यांची टीआरपी स्थिती पुढीलप्रमाणे आहे (ऑगस्ट 2024 च्या आकडेवारीनुसार):

• टीव्ही ९ मराठी: अव्वल स्थानावर आहे.
• साम मराठी: दुसऱ्या स्थानावर आहे.
• एबीपी माझा: तिसऱ्या स्थानावर आहे.
• झी २४ तास: चौथ्या स्थानावर आहे.
• न्यूज १८ लोकमत: पाचव्या स्थानावर आहे.
• लोकशाही मराठी: सहाव्या स्थानावर आहे.
• पुढारी न्यूज: सातव्या स्थानावर आहे.

जय महाराष्ट्र आणि एनडीटीव्ही मराठी यांनी बार्ककडे नोंदणी केलेली नसल्यामुळे त्यांचा टीआरपी उपलब्ध नाही.

टीआरपीच्या पलीकडे

टीआरपी ही स्पर्धा कठीण आहे, पण चांगल्या आणि दर्जेदार बातम्या देऊन प्रेक्षकांचा विश्वास संपादन केल्यास यश नक्कीच मिळते. टीआरपी ही एकमेव संख्या नसून ती प्रेक्षकांच्या पसंतीची आणि चॅनलच्या लोकप्रियतेची निशाणी आहे.

या स्पर्धेत टिकून राहण्यासाठी आणि यशस्वी होण्यासाठी न्यूज चॅनेलना केवळ टीआरपी वाढवण्यावरच लक्ष केंद्रित न करता, दर्जेदार आणि विश्वासार्ह बातम्या देण्यावर भर द्यावा लागेल. तसेच आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचणे आणि त्यांच्याशी संवाद साधणे आवश्यक आहे.

शेवटी, प्रेक्षकांचा विश्वास संपादन करणे आणि त्यांच्या मनात स्थान निर्माण करणे हेच खऱ्या अर्थाने यशस्वी होण्याचे गमक आहे.

- बेरक्या उर्फ नारद