एक संपादक, गळ्यात आयकार्ड लटकावलेला, चेहऱ्यावर बावळटपणा, आणि हातात उलटं धरलेलं कागदपत्र – त्यावर अर्थहीन मथळा. वर आकाशातून बाळशास्त्री जांभेकर, मराठी पत्रकारितेचे जनक, दु:खी नजरेने हे सगळं पाहत आहेत… हे दृश्य हसवण्यासारखं नाही, तर विचार करायला लावणारं आहे.
📰 संपादक म्हणजे काय?
पूर्वी "संपादक" ही संज्ञा म्हणजे बुद्धिमत्ता, सखोल वाचन, विश्लेषण, आणि सामाजिक भान याचं प्रतीक होती. ज्या व्यक्तीला शब्दांची ताकद माहिती होती, लोकमत घडवण्याची जाण होती, समाजासाठी स्पष्ट आणि निःपक्ष भूमिका घेण्याचं धैर्य होतं – त्यालाच "संपादक" म्हणत.
आज अनेक ठिकाणी, केवळ आयकार्ड मिळालं की स्वतःला "संपादक" म्हणवून घेणाऱ्यांचा सुकाळ झालाय. ना लिखाणाचा अभ्यास, ना बातमीचं भान, ना तत्त्व, ना दृष्टी. एक पोस्ट टाकली, एक फेसबुक लाईव्ह घेतलं, आणि झालं "मीडिया"!
🧠 पत्रकारितेचा गाभा विसरलोय का आपण?
पत्रकारिता ही केवळ माहिती देण्याचं साधन नाही; ती प्रश्न विचारण्याची, व्यवस्था धारण करण्याची, आणि लोकशाहीची चौथी स्तंभ म्हणून जबाबदारी निभावण्याची शक्ती आहे.
आज अनेक पत्रकार (सर्व नाही!) केवळ प्रसिद्धी, वाव मिळवणं किंवा राजकीय गोटाशी जवळीक साधणं – या हेतूने काम करताना दिसतात. हे चित्र बदललं पाहिजे. जांभेकर यांचं दुःख हे प्रतिकात्मक आहे – ते आपल्याला खडबडून जागं करतं.
🛤 उत्कृष्ट पत्रकार होण्यासाठी काय करावं?
-
वाचन आणि अभ्यास: बातमी फक्त लिहायची नसते, ती समजून लिहायची असते. संदर्भ, इतिहास, कायदे, आणि समाजशास्त्र यांचा अभ्यास हवा.
-
भाषेवर प्रभुत्व: व्याकरण, शुद्धलेखन आणि मांडणी यावर लक्ष केंद्रित करावं. स्पष्ट, मुद्देसूद लेखन हेच ओळख निर्माण करतं.
-
नैतिकता आणि निष्ठा: कोणत्याही दबावाला बळी न पडता, सत्याला प्राधान्य देणं हे खरे पत्रकाराचे लक्षण.
-
सतत सुधारणा: टेक्नॉलॉजी, माध्यमं आणि लोकांच्या सवयी बदलत आहेत. सतत शिकत राहणं आवश्यक आहे.
-
प्रश्न विचारण्याची हिंमत: पत्रकाराने भीती न बाळगता प्रश्न विचारले पाहिजेत – कुणालाही.
🙏 उतरायचंय पुन्हा त्या उंचीवर...
बाळशास्त्री जांभेकरांसारखी माणसं आपण विसरायला नको. त्यांनी जे बाळगलेलं स्वप्न होतं – एक जागरूक, सजग, जबाबदार समाज – ते पूर्ण करणं ही आपल्या पिढीची जबाबदारी आहे.
संपादक ही पदवी मिळवणं कठीण नाही – पण ती पदवी सार्थ ठरवणं मात्र खूप कठीण आहे.
✍️ लेखक:
बेरक्या उर्फ नारद ( एक सजग पत्रकार, जांभेकरांच्या अश्रूंचा अर्थ समजून घेणारा )
0 टिप्पण्या